DONALD TRUMPT: ટ્રમ્પના નિર્ણયોથી વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં ઉથલપાથલની શક્યતા ઊભી થઈ
વોશિંગ્ટન ડીસી: (DONALD TRUMP)અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તાજેતરમાં ટ્રેડ ટેરિફ અને રેસીપ્રોકલ (પારસ્પરિક) ટેરિફ લાગુ કરવાના નિર્ણયોની જાહેરાત કરી છે, જેની અસર વૈશ્વિક વેપાર અને ખાસ કરીને ભારત જેવા દેશોના વ્યવસાયો પર પડવાની સંભાવના છે.
ટ્રમ્પે 20 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ બીજી વખત રાષ્ટ્રપતિ પદની શપથ લીધા બાદ ઝડપથી પોતાની ‘અમેરિકા ફર્સ્ટ’ નીતિને આગળ ધપાવી છે. આ નિર્ણયો હેઠળ ચીન, ભારત, કેનેડા, મેક્સિકો અને યુરોપિયન યુનિયન જેવા દેશો પર નવા ટેરિફ લાગુ કરવાની યોજના છે, જેનાથી વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં ઉથલપાથલની શક્યતા ઊભી થઈ છે. આ લેખમાં આ નિર્ણયોની વિગતો, તેની ભારત પર અસર અને નિષ્ણાતોના મંતવ્યો પર નજર નાખીશું.
ટ્રમ્પના નવા ટેરિફ નિર્ણયો શું છે?
ટ્રમ્પે 13 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ એક મેમો પર હસ્તાક્ષર કરીને પોતાના આર્થિક ટીમને આદેશ આપ્યો કે તેઓ દરેક દેશ પર રેસીપ્રોકલ ટેરિફની ગણતરી કરે, જે અમેરિકન ઉત્પાદનો પર લાગુ ટેરિફની બરાબરી કરશે. આનો અર્થ એ છે કે જે દેશો અમેરિકન નિકાસ પર ઊંચા ટેરિફ લગાવે છે, તેમની આયાત પર અમેરિકા પણ સમાન દરે ટેરિફ લગાવશે. આ ઉપરાંત, ટ્રમ્પે નીચે મુજબના નિર્ણયો લીધા છે:
-
સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમ પર ટેરિફ: 12 માર્ચ, 2025થી તમામ સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમ આયાત પર 25% ટેરિફ લાગુ કરવામાં આવશે.
-
ચીન પર ટેરિફ: ચીનથી આયાત થતી તમામ વસ્તુઓ પર 10% ટેરિફ લાગુ કરાયું છે.
-
કેનેડા અને મેક્સિકો: આ બંને દેશો પર 25% ટેરિફની યોજના 1 માર્ચ સુધી મોકૂફ રાખવામાં આવી છે, પરંતુ ફેન્ટાનાઈલ અને ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર રોકવા માટેના પગલાં નહીં લેવાય તો આ ટેરિફ લાગુ થશે.
-
ઓટોમોબાઈલ અને અન્ય ક્ષેત્રો: ટ્રમ્પે કાર, સેમિકન્ડક્ટર અને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ પર અલગ ટેરિફ લાગુ કરવાની પણ ચેતવણી આપી છે.
ટ્રમ્પના વાણિજ્ય સચિવ તરીકે નિયુક્ત હોવર્ડ લુટનિકે જણાવ્યું કે આ નીતિનો અમલ 1 એપ્રિલ, 2025 સુધીમાં શરૂ થઈ શકે છે, જેના માટે અભ્યાસ અને ગણતરીઓ ચાલી રહી છે.
ભારત પર શું અસર થશે?
ભારત અમેરિકાનું સૌથી મોટું વેપારી ભાગીદાર છે, અને 2023-24માં ભારતની અમેરિકામાં નિકાસ $77.51 બિલિયન હતી, જ્યારે આયાત $42.2 બિલિયન હતી. ટ્રમ્પે ભારત પર “ઊંચા ટેરિફ” લગાવવાનો આરોપ લગાવ્યો છે, ખાસ કરીને હાર્લી-ડેવિડસન મોટરસાઈકલના ઉદાહરણ સાથે, જેના પર ભારત 50% ટેરિફ લગાવે છે. ટ્રમ્પનું કહેવું છે કે જો ભારત અમેરિકન ઉત્પાદનો પર 100% ટેરિફ લગાવે છે, તો અમેરિકા પણ ભારતીય આયાત પર સમાન ટેરિફ લગાવશે.
-
નિકાસ પર અસર: ભારતના મુખ્ય નિકાસ ઉત્પાદનો જેવા કે ટેક્સટાઈલ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, આઈટી સેવાઓ અને રત્નો-ઝવેરાત પર ટેરિફ વધવાથી તેમની કિંમતમાં વધારો થશે, જે અમેરિકન બજારમાં તેમની સ્પર્ધાત્મકતા ઘટાડશે.
-
આયાત પર અસર: અમેરિકાથી આવતી સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ અને ઓટોમોબાઈલ પ્રોડક્ટ્સ મોંઘી થશે, જે ભારતીય ઉદ્યોગોના ખર્ચમાં વધારો કરશે.
-
ટેરિફ વોરની શક્યતા: ભારત જવાબી ટેરિફ લગાવે તો બંને દેશો વચ્ચે વેપાર યુદ્ધ શરૂ થઈ શકે છે, જેની અસર બંને અર્થતંત્રો પર પડશે.
ભારતીય વિદેશ મંત્રી સુબ્રહ્મણ્યમ જયશંકરે કહ્યું હતું કે ભારત ટ્રમ્પની નીતિઓથી નર્વસ નથી અને બંને દેશોના સંબંધોને મજબૂત કરવા માટે કામ કરશે. જોકે, ભારત સરકાર હાલમાં આ નિર્ણયોની કાનૂની સમીક્ષા કરી રહી છે અને કેટલીક આયાત ડ્યુટી ઘટાડવાનું વિચારી રહી છે.
નિષ્ણાતોનું મંતવ્ય
આર્થિક નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ટ્રમ્પની આ નીતિ વૈશ્વિક વેપારને સદી પાછળ લઈ જશે. ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવ (GTRI)ના અહેવાલ મુજબ, ભારત પર તાત્કાલિક અસર મર્યાદિત રહેશે, કારણ કે ભારતની નિકાસમાં ઘણા ઉત્પાદનો એવા છે જે અમેરિકા ભારતથી આયાત કરતું નથી. પરંતુ જો ટેરિફ લાંબા ગાળે લાગુ રહે, તો ભારતીય ઉદ્યોગોને નુકસાન થઈ શકે છે.
બ્રૂકિંગ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂશનના નિષ્ણાત એરોન ક્લેઈનનું કહેવું છે, “આ રેસીપ્રોકલ ટેરિફ વેપાર યુદ્ધની શરૂઆત કરશે, જેનાથી ગ્રાહકોને ઊંચી કિંમતો ચૂકવવી પડશે.” બાર્કલેઝના વિશ્લેષકોએ ચેતવણી આપી કે આ નીતિ લાગુ થશે તો ટૂંકા ગાળામાં ભાવોમાં વધારો થશે, જે ટ્રમ્પના મતદારો માટે પણ નુકસાનકારક હોઈ શકે છે.
ટ્રમ્પનો દાવો
ટ્રમ્પે કહ્યું, “અમેરિકા દુનિયાનું સૌથી ખુલ્લું અર્થતંત્ર છે, પરંતુ અમારા વેપારી ભાગીદારો અમારા ઉત્પાદનો માટે પોતાનું બજાર બંધ રાખે છે. આ અન્યાયી છે અને તેનાથી અમારું વેપાર ખાધ વધે છે.” તેમણે દાવો કર્યો કે આ ટેરિફથી અમેરિકન ઉદ્યોગો મજબૂત થશે અને રોજગારી વધશે.
ભારત સહિતના દેશોને વ્યૂહાત્મક પગલાં લેવા પડશે
ટ્રમ્પના આ ટેરિફ નિર્ણયો વૈશ્વિક વેપારના નિયમોને તોડી પાડી શકે છે, જેની સામે ભારત સહિતના દેશોને વ્યૂહાત્મક પગલાં લેવા પડશે. ભારતે આ નીતિની કાનૂની સમીક્ષા શરૂ કરી છે અને વેપાર સંબંધોને સંતુલિત રાખવા માટે વાટાઘાટો પર ધ્યાન આપવું પડશે. આ નિર્ણયોની સંપૂર્ણ અસર એપ્રિલ 2025 પછી જ સ્પષ્ટ થશે, પરંતુ હાલમાં તે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે એક મોટો પડકાર બની રહ્યો છે.