નવી દિલ્હી, ભારત સરકારે ફાઇનાન્સ બિલ 2025માં એક મહત્વપૂર્ણ સંશોધન કરીને ડિજિટલ જાહેરાતોમાંથી કમાણી કરતી ગૂગલ અને મેટા જેવી વૈશ્વિક ટેક કંપનીઓ પરનો ટેક્સનો બોજ ઘટાડવાનો નિર્ણય લીધો છે. સરકારે 6% ઇક્વેલાઇઝેશન લેવી (Equalisation Levy), જેને “ગૂગલ ટેક્સ” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેને હટાવવાની જાહેરાત કરી છે.
આ નિર્ણય 1 એપ્રિલ, 2025થી અમલમાં આવશે, જેનાથી આ ડિજિટલ કંપનીઓને નોંધપાત્ર રાહત મળવાની અપેક્ષા છે. આ પગલું અમેરિકા સાથેના વેપાર સંબંધોને મજબૂત કરવા અને ભારતમાં ડિજિટલ અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યું છે.
ઇક્વેલાઇઝેશન લેવી શું છે?
ઇક્વેલાઇઝેશન લેવીની શરૂઆત 2016માં ભારત સરકાર દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેનો હેતુ ભારતીય વપરાશકર્તાઓ પાસેથી ઓનલાઇન જાહેરાતો દ્વારા કમાણી કરતી વિદેશી ડિજિટલ કંપનીઓ પર ટેક્સ લાદવાનો હતો. આ લેવી હેઠળ, ગૂગલ, મેટા, એમેઝોન જેવી કંપનીઓએ ભારતીય જાહેરાતકર્તાઓ પાસેથી મળેલી આવક પર 6% ટેક્સ ચૂકવવો પડતો હતો.
આ ટેક્સનો મુખ્ય ઉદ્દેશ એ હતો કે આવી કંપનીઓ, જે ભારતમાં ભૌતિક રીતે હાજર નથી, તેમને ભારતીય ટેક્સ સિસ્ટમ હેઠળ લાવવામાં આવે અને તેમના ભારતીય વેપાર પર ટેક્સ વસૂલવામાં આવે.
2020માં આ લેવીનો વ્યાપ વધારીને ઇ-કોમર્સ ટ્રાન્ઝેક્શન પર 2% ટેક્સ લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તેને 1 ઓગસ્ટ, 2024થી નાબૂદ કરી દેવાયો હતો. હવે 6% ઓનલાઇન જાહેરાત લેવી પણ હટાવવાનો નિર્ણય લેવાયો છે, જે ડિજિટલ જાહેરાત ઉદ્યોગ માટે એક મોટું પગલું છે.
સરકારનો નિર્ણય અને તેની પાછળનું કારણ
આ સંશોધન ફાઇનાન્સ બિલ 2025ના ભાગરૂપે સોમવારે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જેને રાજ્યના નાણામંત્રી પંકજ ચૌધરીએ પ્રસ્તુત રાખ્યું. આ નિર્ણયને અમેરિકાના દબાણના જવાબ તરીકે જોવામાં આવે છે, કારણ કે અમેરિકાએ આ લેવીને નાબૂદ કરવાની માંગ કરી હતી
અને તેની સામે પ્રતિકાત્મક ટેરિફ લાદવાની ધમકી આપી હતી. અમેરિકાનું માનવું છે કે આ ટેક્સ અમેરિકી ટેક કંપનીઓને નિશાન બનાવે છે, જે બંને દેશો વચ્ચે વેપાર તણાવનું કારણ બન્યું હતું.
ડેલોઇટ ઇન્ડિયાના પાર્ટનર સુમિત સિંઘાનિયાએ જણાવ્યું કે, “ઇક્વેલાઇઝેશન લેવીને નાબૂદ કરવી એ સરકારના ટેક્સ કાયદાઓને સરળ બનાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે સુસંગત છે.” તેમણે ઉમેર્યું કે આંતરરાષ્ટ્રીય ટેક્સ નીતિના દૃષ્ટિકોણથી પણ આ એક સકારાત્મક પગલું છે, જે વૈશ્વિક સ્તરે ડિજિટલ અર્થતંત્રના ટેક્સેશન માટે એક સમાન નિયમો તરફ દોરી જશે.
ગૂગલ અને મેટાને કેવો ફાયદો થશે?
આ નિર્ણયથી ગૂગલ અને મેટા જેવી કંપનીઓને નાણાકીય રાહત મળશે, કારણ કે તેમને હવે ભારતીય જાહેરાતકર્તાઓ પાસેથી મળતી આવક પર 6% ટેક્સ ચૂકવવો પડશે નહીં. આનાથી તેમની ઓપરેશનલ કોસ્ટ ઘટશે અને ભારતમાં ડિજિટલ જાહેરાતોના ગ્રાહકો માટે પણ ખર્ચ ઓછો થઈ શકે છે.
AKM ગ્લોબલના ટેક્સ પાર્ટનર અમિત મહેશ્વરીએ જણાવ્યું, “આ પગલું ભારતની અમેરિકા પ્રત્યેની સમાધાનકારી નીતિ દર્શાવે છે. જોકે, આનાથી અમેરિકાનું વલણ નરમ પડશે કે નહીં તે જોવું રહેશે.”
ભારતે અગાઉ 2024ના બજેટમાં ઇ-કોમર્સ પરની 2% લેવી નાબૂદ કરી હતી, અને હવે 6% લેવી હટાવવાનો નિર્ણય ડિજિટલ ટેક્સેશનમાં ધીમે-ધીમે ઘટાડો કરવાની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે. આનાથી ભારતીય ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમમાં વિદેશી રોકાણને પ્રોત્સાહન મળી શકે છે.
ભારતના ડિજિટલ અર્થતંત્ર પર અસર
ભારતનું ડિજિટલ અર્થતંત્ર ઝડપથી વિકસી રહ્યું છે, અને ગૂગલ અને મેટા જેવી કંપનીઓ ભારતીય બજારમાં મોટો હિસ્સો ધરાવે છે. 2024માં ગૂગલ ઇન્ડિયાએ ₹31,221 કરોડ અને મેટા ઇન્ડિયાએ ₹22,730 કરોડની જાહેરાત આવક નોંધાવી હતી. આ લેવી હટાવવાથી આ કંપનીઓને નફામાં વધારો થશે અને તેમની સેવાઓ ભારતમાં વધુ સસ્તી બની શકે છે, જેનો ફાયદો નાના વ્યવસાયો અને સ્ટાર્ટઅપ્સને પણ મળશે.
નાંગિયા એન્ડરસન LLPના પાર્ટનર વિશ્વાસ પંજિયારે આ નિર્ણયને “સાચી દિશામાં પગલું” ગણાવ્યું, કારણ કે તે ટેક્સપેયર્સને નિશ્ચિતતા પ્રદાન કરે છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદાર દેશોની ચિંતાઓને સંબોધે છે.
આ નિર્ણયથી ગૂગલ, મેટા અને અન્ય ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ્સને ભારતમાં વેપાર કરવામાં સરળતા થશે, જે ભારતના ડિજિટલ અર્થતંત્રને વધુ આકર્ષક બનાવશે. જોકે, આનાથી ભારતની ટેક્સ આવક પર કેટલી અસર પડશે અને અમેરિકા સાથેના સંબંધોમાં કેટલો સુધારો થશે તે આગામી દિવસોમાં સ્પષ્ટ થશે. આ પગલું ભારતની ટેક્સ નીતિને વૈશ્વિક ધોરણો સાથે સંરેખિત કરવાની દિશામાં એક મહત્વનું પગલું છે.