MASAN HOLI: નરમુંડની માળાઓ પહેરેલા નાગા સાધુઓ અને અઘોરીઓએ ધધકતી ચિતાઓ વચ્ચે શિવ તાંડવ કર્યું
વારાણસી,(MASAN HOLI) કાશીના મણિકર્ણિકા ઘાટ પર 11 માર્ચ, 2025ના રોજ એક અનોખી અને રહસ્યમય હોળીની ઉજવણી થઈ, જેને ‘મસાણ હોળી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે ભગવાન શિવના ભક્તો અને નાગા સાધુઓએ ધધકતી ચિતાઓની રાખથી હોળી રમી, જેમાં ભૂત-પ્રેત સાથે નૃત્યનો દાવો પણ કરવામાં આવ્યો.
આ ઘટનાએ દેશ-વિદેશથી આવેલા લાખો શ્રદ્ધાળુઓ અને પ્રવાસીઓને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા. જ્યાં એક તરફ દેશભરમાં રંગો અને ગુલાલથી હોળી રમાઈ રહી હતી, ત્યાં કાશીએ પોતાની વિશિષ્ટ પરંપરા દ્વારા ફરી એકવાર ધ્યાન ખેંચ્યું.
રંગભરી એકાદશીથી શરૂઆત
મસાણ હોળીની ઉજવણી રંગભરી એકાદશીથી શરૂ થાય છે, જે આ વર્ષે 10 માર્ચે હતી. વારાણસીમાં હોળીનો તહેવાર છ દિવસ સુધી ચાલે છે, અને બીજા દિવસે એટલે કે 11 માર્ચે મસાણ હોળી રમાય છે. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, રંગભરી એકાદશીએ ભગવાન શિવ પોતાની પત્ની પાર્વતીનું ગૌનું કરીને કાશી આવે છે અને ભક્તો સાથે હોળી રમે છે.
ત્યારબાદ, બીજા દિવસે તેઓ મણિકર્ણિકા ઘાટ પર પોતાના ગણો—નંદી, શૃંગી, ભૃંગી અને ભૂત-પ્રેત—સાથે ચિતાની રાખથી હોળી રમે છે. આ પરંપરાને શિવના મોક્ષદાયી સ્વરૂપ સાથે જોડવામાં આવે છે, જ્યાં જીવન અને મૃત્યુનું ચક્ર દર્શાવાય છે.
ધધકતી ચિતાઓ વચ્ચે નૃત્ય અને ડમરૂની ગુંજ
મણિકર્ણિકા ઘાટ પર મંગળવારે સવારે ડમરૂના નાદથી મસાણ હોળીની શરૂઆત થઈ. નરમુંડની માળાઓ પહેરેલા નાગા સાધુઓ અને અઘોરીઓએ ધધકતી ચિતાઓ વચ્ચે શિવ તાંડવ કર્યું. ચિતાની રાખ ઉડાડીને અને શરીર પર લગાવીને તેઓએ આ અનોખી હોળી રમી.
આ દરમિયાન ડીજેની તેજ અવાજો અને નાચગાનનો માહોલ હતો, જેની સાથે ચિતાઓ પાસે રડતા-બિલખતા પરિવારોનો દેખાવ એક વિરોધાભાસી ચિત્ર રજૂ કરી રહ્યો હતો. આ ઉજવણીમાં લગભગ 25 દેશોમાંથી આવેલા 2 લાખ પ્રવાસીઓએ પણ ભાગ લીધો અને આ દ્રશ્યને નિહાળ્યું.
મણિકર્ણિકા ઘાટનું રહસ્ય
મણિકર્ણિકા ઘાટ કાશીનું સૌથી પવિત્ર શ્મશાન ગણાય છે, જ્યાં દરરોજ સેંકડો મૃતદેહોનું દહન થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં દહન થયેલી વ્યક્તિને ભગવાન શિવ સ્વયં મોક્ષનો મંત્ર આપે છે. આ ઘાટની મસાણ હોળી સદીઓથી ચાલતી પરંપરા છે, જે શિવના અઘોર સ્વરૂપ અને મૃત્યુની નિકટતાને ઉજવે છે. આ વર્ષે આ ઉજવણી ખાસ હતી, કારણ કે તે મહાકુંભ પછી યોજાઈ હતી, જેના કારણે દેશભરમાંથી નાગા સાધુઓની સંખ્યા વધુ હતી.
ગૃહસ્થ લોકોને ભાગ ન લેવાની અપીલ
મસાણ હોળીની આ પરંપરા પર કાશી વિદ્વત પરિષદે વિરોધ વ્યક્ત કર્યો હતો. પરિષદના મહાસચિવ પ્રો. રામનારાયણ દ્વિવેદીએ કહ્યું કે, “શાસ્ત્રોમાં ક્યાંય એવો ઉલ્લેખ નથી કે સામાન્ય લોકોએ મસાણ હોળી રમવી જોઈએ. આ નાગા સાધુઓ, તાંત્રિકો અને અઘોરીઓ માટે છે.” તેમણે ગૃહસ્થ લોકોને આમાં ભાગ ન લેવાની અપીલ કરી હતી.
આ ઉપરાંત, સલામતીના કારણોસર બાબા મહાશ્મશાન નાથ મંદિર સમિતિએ મહિલાઓને આ ઉજવણીમાં ભાગ ન લેવા અને દૂરથી નિહાળવા જણાવ્યું હતું. આ વખતે હોળી બપોરે 12થી 1 વાગ્યા સુધી માત્ર એક કલાક માટે રમાઈ, અને ડીજે પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
શ્રદ્ધાળુઓનો ઉત્સાહ
આ અનોખી હોળીમાં સેંકડો નાગા સાધુઓ અને શ્રદ્ધાળુઓએ ભાગ લીધો. ગુલશન કપૂર, જેઓ ‘ચિતા ભસ્મ હોળી’ના આયોજક છે, તેમણે જણાવ્યું કે, “આ સદીઓ જૂની પરંપરા છે, જેમાં નાગા સાધુઓ ત્રિશૂળ અને તલવારો સાથે નૃત્ય કરે છે.” સ્થાનિક લોકો અને વિદેશી પ્રવાસીઓએ આ દ્રશ્યને જોઈને મિશ્ર પ્રતિક્રિયાઓ આપી—કેટલાક આશ્ચર્યચકિત થયા, તો કેટલાકે તેને શિવની ભક્તિનું અદ્ભુત સ્વરૂપ ગણાવ્યું.
મસાણ હોળીએ કાશીની આધ્યાત્મિક અને સાંસ્કૃતિક વિશિષ્ટતાને ફરી એકવાર દુનિયા સમક્ષ રજૂ કરી. આ પરંપરા જીવન અને મૃત્યુના સંગમને દર્શાવે છે, જે શિવના ભક્તો માટે એક અલગ અનુભવ છે. જોકે, વિવાદો અને સલામતીના પગલાંઓએ આ ઉજવણીને ચર્ચામાં રાખી છે. આવનારા વર્ષોમાં આ પરંપરા કેવી રીતે આગળ વધશે, તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.