PID: મહિલાઓના પ્રજનન અંગોને અસર કરતો ચેપી રોગ છે
લાઇફસ્ટાઇલ ન્યૂઝ ડેસ્ક, (PID) મહિલાઓમાં નીચેના પેટમાં દુ:ખાવો એક સામાન્ય સમસ્યા હોઈ શકે છે, પરંતુ જો આ દુ:ખાવો સતત રહે અને સાથે અન્ય લક્ષણો જોવા મળે તો તે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાનો સંકેત હોઈ શકે છે. આવી એક સ્થિતિ છે પેલ્વિક ઇન્ફ્લેમેટરી ડિસીઝ (PID), જે મહિલાઓના પ્રજનન અંગોને અસર કરતો ચેપી રોગ છે. આ લેખમાં આપણે PIDના લક્ષણો, કારણો, જોખમો અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો વિશે વિગતે જાણીશું.
PID શું છે?
પેલ્વિક ઇન્ફ્લેમેટરી ડિસીઝ (PID) એ મહિલાઓના પ્રજનન અંગો જેમ કે ગર્ભાશય, ફેલોપિયન ટ્યૂબ અને અંડાશયમાં થતો ચેપ છે. આ રોગ સામાન્ય રીતે બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનને કારણે થાય છે, જે યોનિમાર્ગથી શરૂ થઈને ઉપરના અંગો સુધી ફેલાય છે. આ ચેપ મોટાભાગે સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ ઇન્ફેક્શન (STI) જેમ કે ક્લેમીડિયા અને ગોનોરિયા દ્વારા થાય છે. જો સમયસર સારવાર ન થાય તો તે વંધ્યત્વ (બાળક ન થવું) અને લાંબા ગાળાની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
PIDના લક્ષણો
PIDના લક્ષણો દરેક મહિલામાં અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, અને કેટલીકવાર તે હળવા હોય છે જેના પર ધ્યાન નથી જતું. પરંતુ નીચેના લક્ષણો પર ખાસ ધ્યાન આપવું જોઈએ:
-
નીચેના પેટમાં સતત દુખાવો: આ દુખાવો હળવો કે તીવ્ર હોઈ શકે છે અને ખાસ કરીને પેઢૂના ભાગમાં અનુભવાય છે.
-
અસામાન્ય યોનિ સ્ત્રાવ: પીળો કે લીલો સ્ત્રાવ જેમાં દુર્ગંધ હોય.
-
માસિક દરમિયાન અતિ દુ:ખાવો: સામાન્ય કરતાં વધુ પીડા કે રક્તસ્ત્રાવ.
-
જાતીય સંભોગ દરમિયાન દુ:ખાવો:સેક્સ દરમિયાન અગવડતા કે પીડા.
-
તાવ અને થાક: હળવો તાવ, શરદી જેવી લાગણી કે શરીરમાં નબળાઈ.
-
પેશાબમાં બળતરા: પેશાબ કરતી વખતે દુ:ખાવો કે અગવડતા.
જો આમાંથી એક કરતાં વધુ લક્ષણો દેખાય તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
PIDના કારણો
PIDનું મુખ્ય કારણ બેક્ટેરિયલ ચેપ છે, જે નીચેના રીતે ફેલાઈ શકે છે:
-
સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ ઇન્ફેક્શન (STI):ક્લેમીડિયા અને ગોનોરિયા જેવા ચેપ સૌથી સામાન્ય કારણો છે.
-
અસુરક્ષિત સંભોગ:બહુવિધ જાતીય ભાગીદારો સાથે સંભોગ કે કોન્ડોમનો ઉપયોગ ન કરવાથી જોખમ વધે છે.
-
ગર્ભાશયની પ્રક્રિયાઓ:ગર્ભપાત, ડિલિવરી કે IUD (ઇન્ટ્રાયુટેરાઇન ડિવાઇસ) લગાવવા દરમિયાન ચેપ લાગવાની શક્યતા.
-
સ્વચ્છતાનો અભાવ: યોનિમાર્ગની યોગ્ય સફાઈ ન રાખવાથી બેક્ટેરિયા વધી શકે છે.
PIDના જોખમો
જો PIDની સારવાર ન થાય તો તે ગંભીર પરિણામો લાવી શકે છે:
-
વંધ્યત્વ: ફેલોપિયન ટ્યૂબમાં ચેપને કારણે ગર્ભ ધારણ કરવું મુશ્કેલ બને છે.
-
એક્ટોપિક પ્રેગ્નન્સી: ગર્ભ ગર્ભાશયની બહાર (ફેલોપિયન ટ્યૂબમાં) વધે, જે જીવલેણ હોઈ શકે છે.
-
ક્રોનિક પેલ્વિક પેઇન:લાંબા સમય સુધી પેટમાં દુખાવો રહે.
-
ચેપનો ફેલાવો:ચેપ શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાઈ શકે છે.
PIDથી બચવાના ઉપાયો
PIDથી બચવા માટે સમયસર સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે. નીચેના ઉપાયો અપનાવી શકાય:
-
સુરક્ષિત સંભોગ: જાતીય સંભોગ દરમિયાન કોન્ડોમનો ઉપયોગ કરો. આ STIનું જોખમ ઘટાડે છે.
-
નિયમિત તપાસ: જો તમને ચેપનો ડર હોય તો ડૉક્ટર પાસે નિયમિત તપાસ કરાવો, ખાસ કરીને જો તમે બહુવિધ ભાગીદારો સાથે સંબંધ રાખો છો.
-
સ્વચ્છતા જાળવો:યોનિમાર્ગની સફાઈ રાખો, પરંતુ વધુ પડતા કેમિકલવાળા ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ ટાળો.
-
IUDની સાવચેતી: IUD લગાવતી વખતે ડૉક્ટર સાથે ચેપની શક્યતા વિશે ચર્ચા કરો અને પ્રક્રિયા પછી લક્ષણો પર નજર રાખો.
-
લક્ષણોને અવગણશો નહીં:પેટમાં દુખાવો કે અસામાન્ય સ્ત્રાવ દેખાય તો તરત ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
-
જાગૃતિ:તમારા જાતીય ભાગીદારને પણ STIની તપાસ અને સારવાર માટે પ્રોત્સાહિત કરો.
સારવાર કેવી રીતે થાય છે?
જો PIDનું નિદાન થાય તો ડૉક્ટર સામાન્ય રીતે એન્ટિબાયોટિક્સનો કોર્સ આપે છે. આ દવાઓ ચેપને નાબૂદ કરવામાં મદદ કરે છે. ગંભીર કેસમાં હોસ્પિટલમાં દાખલ થવું પડે છે અને શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર પણ પડી શકે છે, જેમ કે ચેપગ્રસ્ત પેશીઓને દૂર કરવી. સારવાર દરમિયાન સંપૂર્ણ આરામ અને ડૉક્ટરની સલાહનું પાલન કરવું જરૂરી છે.
નીચેના પેટમાં સતત દુખાવો એ માત્ર માસિક સંબંધી સમસ્યા નથી, તે PID જેવા ગંભીર રોગનો સંકેત પણ હોઈ શકે છે. મહિલાઓએ પોતાના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે જાગૃત રહેવું જોઈએ અને કોઈપણ અસામાન્ય લક્ષણ દેખાય તો તેને અવગણવું ન જોઈએ. સમયસર નિદાન અને સારવારથી PIDના જોખમો ઘટાડી શકાય છે. તો આજથી જ પોતાની સંભાળ રાખો અને સ્વસ્થ જીવન જીવો!