ભૂજ, ભારતના માનનીય રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ શનિવારે ગુજરાતના કચ્છ જિલ્લામાં આવેલા ખડીર બેટ ખાતે 5000 વર્ષ જૂની હડપ્પન સંસ્કૃતિના મહાનગર ધોળાવીરાની મુલાકાત લીધી. આ ઐતિહાસિક સ્થળ, જે યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ તરીકે સ્થાન પામેલું છે, તેની પ્રાચીન નગર રચના, સભ્યતાના વિકાસના તબક્કાઓ અને અદ્ભુત જળ સંરક્ષણ વ્યવસ્થાએ રાષ્ટ્રપતિને અભિભૂત કર્યાં. આ મુલાકાત દરમિયાન તેમની સાથે રાજ્યપાલ આચાર્ય દેવવ્રત અને પ્રભારી મંત્રી પ્રફુલ્લભાઈ પાનશેરીયા પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. રાષ્ટ્રપતિએ ધોળાવીરાની સફર બાદ ધોરડોના સફેદ રણ ખાતે સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમની પણ મજા માણી, જેમાં કચ્છની સંસ્કૃતિ અને ભારતની વિવિધતાને રજૂ કરતા પ્રદર્શનોએ તેમને પ્રભાવિત કર્યા.
ધોળાવીરા: એક પ્રાચીન સભ્યતાનું મહાનગર
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ સવારે ધોળાવીરા પહોંચીને આ પ્રાચીન નગરની મુલાકાત લીધી. ભારતીય પુરાતત્વ વિભાગના ડાયરેક્ટર જનરલ યદુબીરસિંહ રાવતે તેમને ધોળાવીરા વિશે વિસ્તૃત માહિતી આપી. હડપ્પન સંસ્કૃતિનું આ મહાનગર પાંચ હજાર વર્ષ પહેલાંની શ્રેષ્ઠ નગર આયોજનની કળાનું ઉદાહરણ છે. રાષ્ટ્રપતિએ અહીંની વિશાળ દીવાલો, સુઆયોજિત પગથિયાંવાળી વાવ, જળ સંગ્રહ અને નિકાલની અદ્યતન વ્યવસ્થા જોઈને પ્રાચીન માનવ સભ્યતાની ઉન્નત ટેકનોલોજી અને બુદ્ધિમત્તાની પ્રશંસા કરી.
ધોળાવીરાનું નગર ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલું છે—અપર ટાઉન, મિડલ ટાઉન અને લોઅર ટાઉન—જે વિવિધ સામાજિક વર્ગોની રહેણીકરણી અને નગર આયોજનની ઝીણવટ દર્શાવે છે. રાષ્ટ્રપતિએ પ્રાચીન મણકા બનાવવાની ફેક્ટરીની પણ મુલાકાત લીધી, જે હડપ્પન સંસ્કૃતિના વેપાર અને હસ્તકળાની શ્રેષ્ઠતાનું પ્રતીક છે. આ સ્થળની જળ વ્યવસ્થાએ ખાસ કરીને તેમને પ્રભાવિત કર્યા, જેમાં નદીઓનું પાણી રોકવા માટે બનાવેલા વિશાળ બંધો અને ટાંકાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ વ્યવસ્થા પ્રાચીન સમયમાં પણ પર્યાવરણ અને પાણીના મહત્ત્વની સમજણ દર્શાવે છે.
રાષ્ટ્રપતિની પ્રતિક્રિયા
ધોળાવીરાની મુલાકાત દરમિયાન રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ અભિભૂત થઈને જણાવ્યું કે, “ધોળાવીરા એ ભારતની સાંસ્કૃતિક વિરાસતનું અમૂલ્ય રત્ન છે. અહીંની નગર રચના અને જળ સંરક્ષણની વ્યવસ્થા આજના સમયમાં પણ પ્રેરણાદાયી છે.” તેમણે ભારતીય પુરાતત્વ વિભાગના પ્રયાસોની પણ પ્રશંસા કરી, જેમણે આ સ્થળને વૈશ્વિક સ્તરે ઓળખ અપાવી છે. રાજ્યપાલ આચાર્ય દેવવ્રતે રાષ્ટ્રપતિનું સ્વાગત કર્યું અને ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક ભવ્યતાને રાષ્ટ્રપતિ સમક્ષ રજૂ કરવાનો ગર્વ વ્યક્ત કર્યો.
સફેદ રણ ખાતે સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમ
ધોળાવીરાની મુલાકાત બાદ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ ધોરડો ખાતે સફેદ રણ પહોંચ્યા, જ્યાં તેમણે કચ્છની ભાતીગળ સંસ્કૃતિને ઉજાગર કરતો રંગારંગ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમ નિહાળ્યો. આ કાર્યક્રમમાં કચ્છ સહિત ભારતના વિવિધ પ્રાંતોના લોક સંગીત, સાહિત્ય અને સંસ્કૃતિનો ત્રિવેણી સંગમ જોવા મળ્યો. કાર્યક્રમની શરૂઆત ‘કચ્છડે જો હર ધામ’ ગીતથી થઈ, જેમાં કલાકારોએ કચ્છના યાત્રાધામોને વંદન કર્યું.
કચ્છની ઓળખ ગણાતું ‘ગજીયો’ લોકગીત પણ રજૂ કરવામાં આવ્યું, જેણે રાષ્ટ્રપતિને પ્રભાવિત કર્યા. આ ઉપરાંત, કલાકારોએ ઢાલ-તલવાર સાથે પ્રાચીન ‘મણિયારો રાસ’ રજૂ કરીને શૌર્ય રસની અનુભૂતિ કરાવી. આ કાર્યક્રમમાં ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક વિવિધતા અને પરંપરાઓનું સુંદર દર્શન થયું, જેને રાષ્ટ્રપતિએ ખૂબ પસંદ કર્યું. તેમણે કલાકારોની પ્રશંસા કરી અને ભારતની સાંસ્કૃતિક એકતાને નજીકથી અનુભવવાનો આનંદ વ્યક્ત કર્યો.
રાષ્ટ્રપતિની કચ્છ યાત્રાનું મહત્ત્વ
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુની આ મુલાકાત ભારતની સાંસ્કૃતિક વિરાસત અને ઐતિહાસિક મહત્ત્વનું પ્રતીક છે. ધોળાવીરા, જે 2021માં યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટની યાદીમાં સામેલ થયું, તે ભારતની પ્રાચીન સભ્યતાની શ્રેષ્ઠતાને દર્શાવે છે. રાષ્ટ્રપતિની આ સફરથી ધોળાવીરા અને કચ્છના પ્રવાસનને વધુ પ્રોત્સાહન મળવાની આશા છે. પ્રફુલ્લભાઈ પાનશેરીયાએ જણાવ્યું કે, “રાષ્ટ્રપતિની મુલાકાતથી કચ્છની સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક વિરાસત વિશ્વ સમક્ષ વધુ ઉજાગર થશે.”
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુની ધોળાવીરા અને સફેદ રણની મુલાકાત એક યાદગાર પ્રસંગ બની રહ્યો. ધોળાવીરાની પ્રાચીન સભ્યતા અને કચ્છની સાંસ્કૃતિક ભવ્યતાએ તેમને ભારતના ગૌરવશાળી ભૂતકાળ અને વર્તમાનની વિવિધતા નજીકથી જોવાની તક આપી. આ મુલાકાતથી ન માત્ર ધોળાવીરાનું વૈશ્વિક મહત્ત્વ વધશે, પરંતુ કચ્છની સાંસ્કૃતિક ઓળખ પણ રાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રકાશિત થશે.