નવી દિલ્હી, ભારતે ‘બાયોડાયવર્સિટી બિયોન્ડ નેશનલ જ્યુરિડિક્શન (BBNJ)’ સંમેલન પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. Global Ocean Treaty દરિયાઈ જૈવવિવિધતાના રક્ષણ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય કરાર છે. વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકરે ન્યૂયોર્કમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મુખ્યાલયમાં BBNJ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા. “યુએન હેડક્વાર્ટર ખાતે આજે BBNJ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા,” તેમણે ટ્વિટર પર સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું.
વિદેશ મંત્રીએ કહ્યું, “ભારતને BBNJ કરારમાં જોડાવાનું ગર્વ છે, આ આપણા મહાસાગરો સ્વસ્થ અને સ્થિતિસ્થાપક રહે તે સુનિશ્ચિત કરવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.” આ કરાર કાયદાકીય રીતે બંધનકર્તા આંતરરાષ્ટ્રીય સંધિ છે, જે સમુદ્ર સંમેલનના કાયદા હેઠળ આવે છે. તેનો ઉદ્દેશ એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે દેશો દ્વારા દરિયાઈ જીવનનું સંરક્ષણ કરવામાં આવે અને ઊંચા સમુદ્રો પર લાંબા ગાળાનો ઉપયોગ થાય.
ઉચ્ચ સમુદ્રો પ્રાદેશિક પાણી અને રાષ્ટ્રોના વિશિષ્ટ આર્થિક ક્ષેત્રોની બહાર છે, જે દરિયાકિનારાથી 370 કિમી સુધી વિસ્તરી શકે છે.
ગયા વર્ષે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે અપનાવવામાં આવેલ કરાર વિનાશક માછીમારી અને પ્રદૂષણ પર પ્રતિબંધ મૂકે છે. તે માર્ચ 2023 માં સંમત થયો હતો અને સપ્ટેમ્બર 2023 થી શરૂ કરીને બે વર્ષ માટે સહી માટે ખુલ્લું છે. હાલમાં લગભગ 100 દેશોએ તેના પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે અને તેમાંથી આઠ દેશોએ તેને બહાલી આપી છે. કરાર અનુસાર, કોઈપણ દેશ સમુદ્રમાં સ્થિત દરિયાઈ સંસાધનો પર સાર્વભૌમત્વનો દાવો કરી શકે નહીં. કરાર દરિયાઈ સંસાધનોમાંથી મેળવેલા લાભોની સમાન વહેંચણીની પણ ખાતરી આપે છે. જુલાઈમાં કેબિનેટે આ સંધિમાં ભારતની ભાગીદારીને મંજૂરી આપી હતી. આ સંધિ અમારા એક્સક્લુઝિવ ઇકોનોમિક ઝોન (EEZ)ની બહારના વિસ્તારોમાં ભારતની વ્યૂહાત્મક હાજરીને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે. તે દેશના દરિયાઈ સંરક્ષણ પ્રયાસોને વધુ મજબૂત બનાવશે.