નવી દિલ્હી,દેશમાં ડિજિટલ અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણી પહેલ કરવામાં આવી રહી છે. આ જ કારણ છે કે હાલમાં જીડીપીમાં દેશની ડિજિટલ અર્થવ્યવસ્થાનો હિસ્સો 10 ટકા છે. જ્યારે ભારતનું ડિજિટલ અર્થતંત્ર વર્ષ 2026 સુધીમાં કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (GDP)ના પાંચમા ભાગ (20 ટકા) બનવા માટે તૈયાર છે.
2026 સુધીમાં GDPનો પાંચમો ભાગ બનવાના માર્ગ પર
આ અંદાજ આરબીઆઈ દ્વારા નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે ‘રિપોર્ટ ઓન કરન્સી એન્ડ ફાઈનાન્સ’ (RCF)ની પ્રસ્તાવનામાં લગાવવામાં આવ્યો છે. આ અહેવાલ મુજબ, દેશની ડિજિટલ અર્થવ્યવસ્થા, જે હાલમાં જીડીપીના દસમા ભાગનો હિસ્સો ધરાવે છે, તે છેલ્લા દાયકામાં નોંધાયેલા વિકાસ દરને અનુરૂપ, 2026 સુધીમાં જીડીપીનો પાંચમો ભાગ બનવાના ટ્રેક પર છે.
ડિજીટાઈઝેશન આગામી પેઢીના બેંકિંગ માટે માર્ગ ખોલી રહ્યું છે
અહેવાલના પ્રસ્તાવનામાં, RBI ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે ભારપૂર્વક જણાવ્યું છે કે નાણાકીય ક્ષેત્રમાં ડિજિટાઈઝેશન આગામી પેઢીના બેંકિંગ માટે માર્ગ મોકળો કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આનાથી પોસાય તેવા ખર્ચે નાણાકીય સેવાઓની પહોંચમાં સુધારો થઈ રહ્યો છે. આ અહેવાલ મુજબ, ઈન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓની સંખ્યામાં વધારો અને ડેટા વપરાશની સસ્તું કિંમતે આ ક્રાંતિને વેગ આપવામાં ફાળો આપ્યો છે.
ભારત સૌથી વધુ મોબાઈલ ડેટા વપરાશ ધરાવતા દેશોમાંનો એક
આરબીઆઈના રિપોર્ટ અનુસાર, 2023માં દર મહિને વપરાશકર્તા દીઠ સરેરાશ વપરાશ 24.1 જીબી સાથે ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ મોબાઈલ ડેટા વપરાશ ધરાવતા દેશોમાંનો એક છે. આ અહેવાલ મુજબ ડિજીટલ ક્રાંતિ બેંકિંગ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને પબ્લિક ફાઈનાન્સ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે, જેમાં ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર અને ટેક્સ કલેક્શન બંનેનો સમાવેશ થાય છે. વાઈબ્રન્ટ ઓનલાઈન બજારો ઉભરી રહ્યા છે અને તેમની પહોંચ વિસ્તરી રહી છે.
ઈ-રૂપિયાનું પાયલોટ ટેસ્ટિંગ ચાલી રહ્યું છે
નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટેના ‘રિપોર્ટ ઓન મની એન્ડ ફાઇનાન્સ’ના પ્રસ્તાવનામાં, શક્તિકાંત દાસે જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય ક્ષેત્રમાં ડિજિટાઇઝેશન આગામી પેઢીની બેન્કિંગ પ્રવૃત્તિઓ માટે માર્ગ મોકળો કરી રહ્યું છે. આ પોસાય તેવા ખર્ચે નાણાકીય સેવાઓની ઍક્સેસમાં સુધારો કરી રહ્યું છે. આરબીઆઈ ગવર્નરે જણાવ્યું હતું કે યુપીઆઈએ અંતિમ વપરાશકારો માટે છૂટક ચૂકવણીના અનુભવમાં ક્રાંતિ લાવી છે, જે વહેવારોને પહેલા કરતા વધુ ઝડપી અને વધુ અનુકૂળ બનાવે છે. ડિજિટલ કરન્સી સેક્ટરમાં, રિઝર્વ બેંક પણ ઇ-રૂપી (CBDC) ની પાયલોટ ટ્રાયલ ચલાવી રહી છે.