બિઝનેસ ન્યૂઝ ડેસ્ક, ક્રેડિટ સ્કોરને લઈને રિઝર્વ બેંક પાસે ઘણી ફરિયાદો આવી રહી હતી. જેના કારણે થોડા મહિનાઓ પહેલા રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)એ CIBILને લઈને 5 નિયમો બનાવ્યા હતા. થોડા દિવસ પહેલા જ સેન્ટ્રલ બેંકે આ અંગે વધુ એક નિયમ બનાવ્યો છે. જો તમારો CIBIL સ્કોર સારો હશે તો તમને લોન સરળતાથી મળી જશે અને તેને સારું રાખવા માટે તમારે માત્ર એક ભૂલ કરવાનું ટાળવું પડશે. ચુકવણીમાં ડિફોલ્ટ થવું એ ભૂલ છે. તેનો અર્થ એ કે, સમયસર EMI ચૂકવો અને ક્યારેય ડિફોલ્ટ ન થાઓ, અન્યથા તમારા CIBIL પર ખરાબ અસર થશે. અત્યાર સુધી, રિઝર્વ બેંક દ્વારા CIBIL પર કુલ 6 નિયમો બનાવવામાં આવ્યા છે, જેનો સીધો ફાયદો તમને થશે. ચાલો આ 6 નિયમો વિશે જાણીએ અને સમજીએ કે તેનાથી તમને કેવી રીતે ફાયદો થશે.
1- CIBIL દર 15 દિવસે અપડેટ કરવામાં આવશે
આ નવા નિયમ મુજબ હવે ગ્રાહકોનો ક્રેડિટ સ્કોર દર 15 દિવસે અપડેટ થશે. આ નિયમ 1 જાન્યુઆરી, 2025થી લાગુ થશે. આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓએ હવે શક્ય તેટલી વહેલી તકે ક્રેડિટ સ્કોર અપડેટ કરવો જોઈએ. આરબીઆઈ ગવર્નરે પોતે તાજેતરમાં આની જાહેરાત કરી છે અને કહ્યું છે કે ક્રેડિટ ડેટા દર 15 દિવસે અપડેટ કરવામાં આવશે. ગ્રાહકોનો CIBIL સ્કોર 15મી અને દર મહિનાના અંતે અપડેટ કરી શકાય છે. જો ક્રેડિટ સંસ્થાઓ (CI) અને ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપનીઓ (CIC) ઇચ્છે છે, તો તેઓ તેમની ઇચ્છા મુજબ ચોક્કસ તારીખો પણ નક્કી કરી શકે છે, જેના હેઠળ દર 15 દિવસે ડેટા અપડેટ કરી શકાય છે. ક્રેડિટ સંસ્થાઓ (CI) એ દર મહિને CIC ને ગ્રાહકની ક્રેડિટ માહિતી સબમિટ કરવી જરૂરી છે.
2- ગ્રાહકે CIBIL તપાસવા માટે માહિતી મોકલવાની રહેશે
સેન્ટ્રલ બેંકે તમામ ક્રેડિટ ઈન્ફોર્મેશન કંપનીઓને કહ્યું છે કે જ્યારે પણ કોઈ બેંક અથવા NBFC કોઈ ગ્રાહકના ક્રેડિટ રિપોર્ટની તપાસ કરે છે ત્યારે તે ગ્રાહકને માહિતી મોકલવી જરૂરી છે. આ માહિતી SMS અથવા ઇમેઇલ દ્વારા મોકલી શકાય છે. વાસ્તવમાં, ક્રેડિટ સ્કોરને લઈને ઘણી ફરિયાદો સામે આવી રહી હતી, જેના કારણે ભારતીય રિઝર્વ બેંકે આ નિર્ણય લીધો છે.
3- વિનંતીને નકારી કાઢવાનું કારણ જણાવવું જરૂરી છે
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના જણાવ્યા અનુસાર, જો કોઈ ગ્રાહકની કોઈ વિનંતી નકારી કાઢવામાં આવે છે તો તેને તેનું કારણ જણાવવું જરૂરી છે. આનાથી ગ્રાહકને સમજવામાં સરળતા રહેશે કે તેની વિનંતી શા માટે નકારી કાઢવામાં આવી છે. વિનંતીને નકારવાનાં કારણોની યાદી તૈયાર કરવી અને તેને તમામ ક્રેડિટ સંસ્થાઓને મોકલવી મહત્વપૂર્ણ છે.
4- વર્ષમાં એકવાર ગ્રાહકોને મફત સંપૂર્ણ ક્રેડિટ રિપોર્ટ આપો
ભારતીય રિઝર્વ બેંક અનુસાર, ક્રેડિટ કંપનીઓએ વર્ષમાં એકવાર તેમના ગ્રાહકોને મફત સંપૂર્ણ ક્રેડિટ સ્કોર આપવો જોઈએ. આ માટે, ક્રેડિટ કંપનીએ તેની વેબસાઇટ પર એક લિંક પ્રદર્શિત કરવી પડશે, જેથી ગ્રાહકો સરળતાથી તેમનો મફત સંપૂર્ણ ક્રેડિટ રિપોર્ટ ચેક કરી શકે. આ સાથે, ગ્રાહકો તેમના CIBIL સ્કોર જાણશે અને વર્ષમાં એકવાર ક્રેડિટ ઇતિહાસ પૂર્ણ કરશે.
5- ડિફોલ્ટની જાણ કરતા પહેલા ગ્રાહકને જાણ કરવી જરૂરી
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના જણાવ્યા અનુસાર જો કોઈ ગ્રાહક ડિફોલ્ટ થવા જઈ રહ્યો હોય તો ડિફોલ્ટની જાણ કરતા પહેલા ગ્રાહકને જાણ કરવી જરૂરી છે. લોન આપતી સંસ્થાઓએ એસએમએસ/ઈ-મેલ મોકલીને તમામ માહિતી શેર કરવી જોઈએ. આ સિવાય બેંકો અને લોન આપતી સંસ્થાઓએ નોડલ ઓફિસરની નિમણૂક કરવી જોઈએ. નોડલ અધિકારીઓ ક્રેડિટ સ્કોર સંબંધિત સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે કામ કરશે.
6- ફરિયાદ 30 દિવસમાં ઉકેલવી જોઈએ
જો ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપની 30 દિવસની અંદર ગ્રાહકની ફરિયાદનું નિરાકરણ નહીં લાવે તો તેને દરરોજ 100 રૂપિયાનો દંડ ભરવો પડશે. એટલે કે ફરિયાદનું નિરાકરણ જેટલું મોડું થશે તેટલો વધુ દંડ ભરવો પડશે. લોન આપનાર સંસ્થાને 21 દિવસ અને ક્રેડિટ બ્યુરોને 9 દિવસનો સમય મળશે. જો બેંક 21 દિવસની અંદર ક્રેડિટ બ્યુરોને જાણ નહીં કરે તો બેંક વળતર ચૂકવશે. જો બેંક તરફથી માહિતી મળ્યાના 9 દિવસ પછી પણ ફરિયાદનું નિરાકરણ નહીં આવે તો ક્રેડિટ બ્યુરોએ નુકસાની ભરવી પડશે.